Het stimuleren van leesmotivatie op school- en groepsniveau
In Nederland vindt 31% van de kinderen lezen niet leuk (PIRLS-2016). Daar moet verandering in komen, omdat lezen van groot belang is om goed te kunnen functioneren in onze maatschappij. En daarmee een extra belemmering wordt geschapen, omdat we weten dat je vooral leert lezen door gerichte instructie en door veel leeskilometers te maken. Wanneer kinderen lezen leuk vinden is de kans veel groter dat ze meer gaan lezen en daardoor leesvaardiger worden. Scholen kunnen gerichte initiatieven nemen om de leesmotivatie van kinderen te bevorderen. In deze blog beschrijf ik hoe een school zowel op school- als groepsniveau, structureel en incidenteel de leesmotivatie bij kinderen kan verhogen.
Het verbeteren van de leesmotivatie op schoolniveau
Structureel
Voor het stimuleren van de leesmotivatie is op schoolniveau een goed doordacht en schoolbreed gedragen taalbeleid belangrijk. De school zou daarvoor een beleidsplan op moeten stellen, waarin aandacht is voor leesbevordering, vrij lezen, verbeteren van de leesvaardigheid, samenwerken met andere partijen (zoals de bibliotheek, ouders en de buitenschoolse opvang), het budget en de rol- en taakverdeling binnen het schoolteam (Meelker, 2019). In dit plan kunnen ook de afspraken beschreven worden over het voorlezen in de groep, zoals afspraken over de frequentie van het voorlezen (iedere dag in iedere groep) en over de teksten en boeken die voorgelezen worden. Op die manier kan er een doorlopende voorleeslijn gecreëerd worden. Vanzelfsprekend moet er ook een ruim, aantrekkelijk en kwalitatief leesaanbod aanwezig zijn, zowel in de klas (7 boeken per kind) als buiten de klas in de (school)bibliotheek. Daarnaast is het belangrijk dat in de collectie van bepaalde boeken meerdere exemplaren aanwezig zijn, zodat ze door meerdere leerlingen tegelijkertijd (bv de hele groep) gelezen kunnen worden (Cornelissen, 2016).
Incidenteel
Naast deze structurele afspraken kan het lezen ook gestimuleerd worden door incidentele initiatieven op schoolniveau zoals: het uitnodigen van een kinderboekschrijver, het jaarlijks onder de aandacht brengen van de kinderboekenweek en het organiseren van klasoverstijgende leesclubjes voor kinderen (zoals de Boekenbende) én voor leerkrachten.
Het verbeteren van de leesmotivatie op groepsniveau
Structureel
De leerkracht speelt een belangrijke rol in het stimuleren van de leesmotivatie van de leerlingen. Daarvoor is het van groot belang dat de leerkracht zelf regelmatig kinderboeken leest, zodat de leerkracht kinderen goed kan helpen bij het kiezen van een boek dat aansluit bij de interesse en de leesvaardigheid. Daarnaast is het belangrijk dat een leerkracht kinderen iedere dag ruimte (tijd) geeft om vrij te lezen, in gesprek gaat over boeken (zie Chambers, 1999), de leesinteresses en de leesvaardigheid van de kinderen volgt (vastlegt), het kind ondersteunt, succeservaring op laat doen, vertrouwen geeft en ruimte creëert waarin de kinderen zelf keuzes kunnen maken (bv door leerlingen zelf een boek te laten kiezen of door samen met de leerling leesdoelen te bepalen).
Naast de leesactiviteiten van de leerlingen, moet het in de klas vanzelfsprekend zijn dat er boeken zijn en door de leerkracht veelvuldig gebruikt worden. Het is daarom belangrijk dat het programma doordrenkt is met boeken en teksten (zowel fictie als non-fictie) om te inspireren en inhoudelijk te bespreken. Gedichtenbundels en boeken zoals die van Arend van Dam, Bibi Dumon Tak en Jean Paul Schutten kunnen hier goed voor gebruikt worden.
Incidenteel
Naast deze structurele activiteiten kan de leesmotivatie van kinderen ook bevorderd worden door incidentele activiteiten in de groep. Een groep kan bijvoorbeeld als uitje naar de bibliotheek gaan, waar een leesconsulent leesbevorderende activiteiten aanbiedt, er kan een voorleeswedstrijd georganiseerd worden, (groot)ouders kunnen uitgenodigd worden om voor te lezen en in gesprek te gaan met de kinderen of er kan bijvoorbeeld een ouderavond georganiseerd worden over het belang van lezen, de rol die ouders kunnen hebben bij het stimuleren van de leesmotivatie van hun kind(eren) en over verschillende soorten boeken. Tevens biedt zo’n ouderavond de mogelijkheid voor ouders om ervaringen met de leerkrachten en andere ouders uit te wisselen.
Kortom, leren lezen start bij zelf veelvuldig lezen en daarvoor is leesmotivatie erg belangrijk. Immers, als kinderen lezen leuk vinden is de kans groot dat ze ook daadwerkelijk gaan lezen. Laat daarom op school zien en merken dat lezen belangrijk, leuk, (ont)spannend, informatief en boeiend is. En betrek daar vooral de bibliotheek en ouders bij!
Auteur: Mirjam Snel (mei, 2019)